Millî Eğitim Uzmanlığı Tez Hazırlama Süreci

17/04/2014 tarihli ve 28975 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Uzmanlığı Yönetmeliği, uzmanlık tezine ilişkin sürecin yapısal çerçevesini belirlemektedir. Uzman yardımcılığı döneminin en temel aşamalarından biri olan uzmanlık tezinin hazırlanması, hem akademik bir yetkinliğin göstergesi hem de uzmanlığa geçişte belirleyici bir ölçüt olarak konumlanmaktadır.

Yönetmeliğin 19. maddesine göre, uzman yardımcıları, asli görevlerinin yanı sıra uzmanlık tezlerini hazırlamakla yükümlüdür. Bu tez, atandıkları birimle ilgili olarak, eğitim politikaları, program geliştirme, öğretim yöntemleri, eğitim ekonomisi, öğretmen yetiştirme sistemleri, yönetim ve denetim süreçleri gibi eğitim biliminin kuramsal ya da uygulamalı alanlarında hazırlanmalıdır. Bu durum, tez çalışmalarının yalnızca teorik bir bilgi birikimi ortaya koymasını değil; aynı zamanda Millî Eğitim Bakanlığı’nın politika geliştirme süreçlerine katkı sunmasını da gerekli kılmaktadır.

Tezin kapsamı, Bakanlıkça belirlenen öncelikli çalışma alanları ve uzman yardımcısının görevli olduğu birimin ihtiyaçları doğrultusunda belirlenir. Bu bağlamda, çalışmanın bilimsel araştırma yöntemlerine uygun, özgün, güncel ve çözüm odaklı bir yapı taşıması beklenir. Alan araştırmalarına dayalı istatistiksel analizler, politika değerlendirmeleri ya da uygulama önerileri, tezin niteliğini güçlendiren önemli unsurlar arasında yer almaktadır.

Uzman yardımcısı, tez konusunu ve kapsamını birim amiri aracılığıyla bağlı bulunduğu genel müdürlüğe sunar ve onay alındıktan sonra çalışmalara başlar. Yönetmeliğe göre, uzmanlık tezinde çalışılması uygun görülen konu uzman yardımcılığı sürecinin ikinci yılı tamamlanmadan belirlenmelidir. Uzmanlık tezinin tamamlanması için tanınan azami süre, tez konusunun onaylandığı tarihten itibaren en geç bir yıldır. Bu süre içinde tezin hazırlanıp tez jürisine sunulması, ardından sözlü savunma ile desteklenmesi gerekmektedir. Savunma süreci, tezin akademik yeterliliğini ve adayın konusuna ne derece hâkim olduğunu ölçmeyi hedefler.

Bu bağlamda, uzmanlık tezi yalnızca kariyer basamağında bir adım olmanın ötesinde, Millî Eğitim Bakanlığı'nın kurumsal hafızasına katkı sunabilecek bilimsel bir ürün olarak değerlendirilmelidir. Tezin hazırlanma sürecinde araştırma etiğine uygunluk, kaynak kullanımı, özgünlük ve alan yazına katkı sağlama gibi akademik standartlar öncelikli olarak gözetilmelidir. Bu yönüyle uzmanlık tezi, bir eğitim bürokratının yalnızca idari değil, aynı zamanda bilimsel düşünme ve çözüm üretme kapasitesinin de göstergesidir.

Milli eğitim uzmanlığı tez süreci şu şekilde özetlenebilir:

1. Tez Konusunun Belirlenmesi

• Strateji Geliştirme Başkanlığı tez konuları listesini hazırlar ve yayımlar.
• Liste güncellenir.
• Uzman yardımcısı 3 tercih yapar.
• Birim amiri, en geç 2. yılın sonunda bu tercihlerden birini belirler.
• Tez danışmanı (öğretim üyesi, daire başkanı veya uzman) atanır.
• Konu, ilk 1 ayda bir defaya mahsus değiştirilebilir.

2. Tezin Hazırlanması

• Tez, danışman gözetiminde bilimsel esaslara uygun hazırlanır.
• Özgün olmalı, daha önce başka amaçla kullanılmamış olmalı.
• Etik kurallara uyulmalı.
• Süre: Adaylık dâhil 3 yıl içinde tamamlanmalı.
• Sürecin son 2 ayında kolaylık sağlanır.
• Aylıksız izin ve 3 ayı aşan sağlık/ refakat izinleri hariç tutulur.

3. Tezin Teslimi

• Tez konusu kesinleştikten sonra 1 yıl içinde tez hazırlanır.
• Tez + danışman raporu çoğaltılarak birim amirine teslim edilir.
• Birim amiri › 5 gün içinde sorumlu birime gönderir.
• Sorumlu birim  › jüri üyelerine dağıtır.
• Teslim süresine uymayanlara +6 aya kadar ek süre verilir.

4. Tezin Değerlendirilmesi

• Jüri, tezleri 2 ay içinde inceler.
• Uygun bulunanlar, 1 ay içinde savunmaya çağrılır.
• Uzman yardımcısı › sözlü savunma yapar, soruları yanıtlar.
• Jüri › “başarılı” veya “başarısız” oylaması yapar (oy çokluğu).
• Geçerli mazereti olanlara yeni savunma tarihi verilir.
• Mazeretsiz savunmaya girmeyen › başarısız sayılır.

5. Tezin Kabul Edilmemesi

• Başarısız tez ›+6 aya kadar yeni süre verilir.
• Bu sürede yeni tez hazırlanıp teslim edilir. 
• Teslim etmeyen, savunmayan veya ikinci defa başarısız olan › Madde 25 hükümleri uygulanır.